Bóle ostre stanowią 10% wszystkich bólów głowy. Są to zwykle bóle objawowe, a mogą być spowodowane przez: ostre zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, krwotok podpajęczynówkowy, ostrą infekcję ogólnoustrojową, zapalenie zatok obocznych nosa; bywają również konsekwencją urazu głowy, zatrucia itp. Pacjent z ostrym bólem głowy zawsze powinien być przyjmowany do szpitala w celu dokładnej diagnostyki! Do ostrych bólów głowy zalicza się m.in. bóle zagrażające, czyli takie, które są sygnałem stanów niebezpiecznych dla życia chorego lub grożących trwałym kalectwem. Niepokój lekarza powinny
budzić zwłaszcza: silny ostry ból głowy występujący po raz pierwszy w życiu, ból głowy z towarzyszącą
gorączką, pojawienie się dodatkowych objawów neurologicznych.
Bóle przewlekłe, występujące znacznie częściej, mogą mieć zarówno charakter objawowy, jak i pierwotny.
Bóle objawowe towarzyszą najczęściej takim chorobom i stanom patologicznym jak nadciśnienie
tętnicze, infekcje ogólnoustrojowe, urazy itp. Do przewlekłych bólów samoistnych zalicza się takie jednostki
chorobowe jak migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy i inne rzadkie rodzaje bólów
głowy.
Migrena (hemicrania) jest najczęstszą chorobą neurologiczną. Szacuje się, że z jej powodu cierpi nawet
10–15% populacji. Wielu pacjentów nie zgłasza się jednak do lekarza z powodu przemijalności i niewielkiej
częstości objawów. U niektórych osób napady choroby pojawiają się kilka razy do roku lub zaledwie
kilka razy w ciągu całego życia, u innych mogą się zdarzać nawet parokrotnie w ciągu tygodnia. Większość
chorych stanowią kobiety; częste jest występowanie rodzinne.
Objawy. Migrena jest chorobą charakteryzującą się okresowym występowaniem napadów bólu głowy.
W okresie międzynapadowym objawy choroby nie występują. Napad migreny trwa różnie długo, od
4 godzin do nawet 3 dni. Charakteryzuje się silnym, szybko narastającym, pulsującym (tętniącym) bólem
głowy. Ból jest najczęściej jednostronny, u części pacjentów zlokalizowany zawsze po tej samej stronie
głowy, u części naprzemiennie po obu stronach. Rzadziej zdarza się, że ból migrenowy zaczyna się po
jednej stronie i stopniowo rozszerza na całą głowę lub od samego początku napadu jest obustronny.
Chory w czasie napadu jest blady, ma światłowstręt, silnie drażniąco działają na niego hałas i bodźce zapachowe.
Ból nasila się pod wpływem wysiłku. Często towarzyszą mu nudności i wymioty, które dla
chorego mogą być bardziej męczące od samego bólu. Po napadzie chory często zapada w sen, z którego
budzi się bez dolegliwości.
10% przypadków migreny stanowi migrena z aurą. Napad migrenowy poprzedzają wówczas charakterystyczne
objawy, spowodowane zaburzeniami metabolizmu w korze mózgu. Przeważnie są to sensacje
wzrokowe (aura wzrokowa) – najczęściej tzw. mroczek migocący (ubytki w polu widzenia), czasem
przejściowe zaniewidzenie na jedno lub oboje oczu. Bardzo rzadko występują jednostronne parestezje
(drętwienie palców) lub objawy ze strony układu ruchu nawet do całkowitego porażenia połowiczego.
Czasem obserwuje się zaburzenia mowy typu afatycznego. Objawy te są skutkiem przejściowego niedokrwienia
mózgu i po pewnym czasie ustępują. Ich utrwalenie obserwuje się w wyjątkowych wypadkach.
Objawom aury, podobnie jak samemu bólowi migrenowemu, często towarzyszą nudności, wymioty i inne
zaburzenia autonomiczne. Przyjmuje się, że upływ czasu między pojawieniem się aury a wystąpieniem
migrenowego bólu głowy nie powinien przekraczać 1 godziny.
Czynniki wywołujące. Napady migreny mogą być sprowokowane przez wiele czynników, takich jak:
1) niektóre leki (m.in. doustne środki antykoncepcyjne);
2) stres (napad migreny pojawia się dopiero następnego dnia, w przeciwieństwie do bólu napięciowego,
które występują już po niedługim czasie, tego samego dnia po wystąpieniu silnego stresu);
3) niewłaściwy reżim snu – sen zbyt krótki lub zbyt długi (nie wyjaśniono jednak, czy przyczyną napadu
jest długi sen, czy długie przebywanie na czczo);
4) pewne pokarmy (np. kakao i czekolada, czerwone wino, wysokogatunkowe sery, marynaty, ostre
przyprawy – szkodzą jednak tylko niektórym chorym, zależnie od indywidualnej wrażliwości);
5) zmiany pogody.
Patogeneza. W patogenezie napadu migreny rolę odgrywają zaburzenia naczynioruchowe. Uważa się, że
decydujące znaczenie w tym procesie mają znajdujące się w mózgowiu receptory dla serotoniny (5-hydroksytryptaminy):
głównie 5-HT1B, a także 5-HT1D i 5-HT2. W pierwszej fazie napadu występuje skurcz
naczyń w zakresie tętnicy szyjnej, powodujący niedokrwienie pewnych okolic mózgu, co jest przyczyną
objawów aury. W fazie drugiej dochodzi do patologicznego rozszerzenia i zwiotczenia naczyń, wskutek
czego ulegają one rozciągnięciu w czasie przebiegu fali tętna. Stanowi to właściwą przyczynę bólu głowy.
Niektórzy autorzy jako przyczynę bólu podają naczyniowe neurogenne zapalenie.
Rozpoznanie. Rozpoznanie migreny stawia się na podstawie wywiadu. W badaniu przedmiotowym, zarówno
internistycznym, jak i neurologicznym, nie wykrywa się żadnych nieprawidłowości. Przeważnie
nie ma również zmian w EEG ani odstępstw od normy w badaniach obrazowych. Wykonywania badań
dodatkowych ma sens zasadniczo tylko ze względów psychologicznych, dla uspokojenia chorego.
Schemat postępowania po rozpoznaniu migreny powinien obejmować: wyjaśnienie choremu istoty choroby
i uspokojenie go co do grożących niebezpieczeństw, unikanie czynników prowokujących napady,
leczenie doraźne (objawowe) i leczenie profilaktyczne.
Leczenie doraźne. W zwalczaniu napadu migreny stosuje się następujące rodzaje leków:
1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (aspiryna, paracetamol). Leki te charakteryzują się długim
czasem działania, ale zwalczają tylko napady o mniejszym nasileniu. Aspirynę należy zażywać
w dużych jednorazowych dawkach, zwykle przynajmniej 1 g (zaczyna się jednak od dawki o połowę
mniejszej i pozostaje przy niej, jeśli okaże się skuteczna). NLPZ stosuje się zazwyczaj
w skojarzeniu z kofeiną.
2. P reparaty al k aloidów sporyszu, których mechanizm działania polega na rozszerzaniu naczyń.
W zwalczaniu napadów stosuje się ergotaminę, najlepiej w połączeniu z kofeiną (np. Coffecorn).
3. A goniści receptorów 5-HT, których pobudzenie zapobiega przedłużaniu napadu. W leczeniu stosuje
się głównie tryptany (związki agonistyczne w stosunku do receptorów 5-HT1B/D), a spośród
nich najczęściej sumatryptan (polski preparat Imigran). Ma on bardzo silne działanie i jest skuteczny
nawet w ciężkich napadach migreny. Przerwanie napadu następuje po dawce 50–100 mg.
Wszystkie tryptany są lekami nowoczesnymi i bardzo skutecznymi. Mają jednak pewne istotne
wady. Należy do nich przede wszystkim krótki okres działania – efekt leczniczy pojawia się bardzo
szybko, ale równie szybko ustępuje i często jeszcze tego samego dnia występuje kolejny napad.
Aby tego uniknąć, zaleca się jednoczesne branie tryptanów (przerwanie napadu) i NLPZ (zapobieżenie
nawrotom). Bardziej istotny problem stanowią poważne przeciwwskazania do zażywania
tryptanów: nadciśnienie tętnicze oraz choroba wieńcowa i stan zagrożenia nią. Minusem
jest również ich bardzo wysoka cena.
Stosowanie tryptanów w zbyt wysokich dawkach może być przyczyną uzależnienia. Może również
powodować paradoksalny efekt polekowego bólu głowy (migrena transformowana w codzienny
ból głowy spowodowany działaniem leków). Objawami ubocznymi ich stosowania są parestezje
i drżenia, na szczęście krótkotrwałe i ustępujące po zaprzestaniu przyjmowania leków.
+ komentarze + 1 komentarze
zajebiste,.
Prześlij komentarz