Dwunastnica (duodenum) - anatomia

Dwunastnica (duodenum) rozciąga się od odźwiernika (pylorus) do zgięcia dwunastniczo-czczego (flexura duodenojejunalis). Ma kształt podkowy obejmującej wklęsłością głowę trzustki (caput pancreatis). Sięga najniżej do L3/4 i za wyjątkiem górnej części położona jest pozaotrzewnowo. W przebiegu jej wyróżnia się część górną, zstępującą, poziomą czyli dolną i wstępująca. Część górna (pars superior) biegnie w przedłużeniu żołądka mniej więcej na wysokości L1. Początek tego odcinka zwany jest opuszką dwunastnicy (bulbus duodeni). Stąd również odchodzi więzadło wątrobowo-dwunastnicze (lig. hepatoduodenale). Z tyłu znajduje się ż wrotna (v. portae), z przodu – płat czworoboczny wątroby (lobus quadratus hepatis) i szyjka pęcherzyka żółciowego (collum vesicae fellae). Część górna przechodzi zgięciem dwunastniczym górnym (flexura duodeni superior) w część zstępującą. Część zstępująca (pars descendens) biegnie pionowo w dół po prawej stronie kręgosłupa. Jej tylna ścian pokrywa przyśrodkowy brzeg prawej nerki (margo medialis renis dextri) i prawy moczowód (ureter dexter), po lewej stronie ma ż. główną dolna (v. cava inferior), przewód żółciowy wspólny (ductus choledochus) i głowę trzustki (caput pancreatis), ściana przednia krzyżuje się z korzeniem krezki okrężnicy poprzecznej (radix mesocoli transversi). Ponadto na tylnej ścianie części zstępującej występuje fałd podłużny dwunastnicy (plica longitudinalis duodeni) wywołany przebiegiem pod nim przewodu żółciowego wspólnego. Fałd ten kończy się na dole wspólnym ujściem wspomnianego przewodu z przewodem trzustkowym (ductus pancreaticus). Powstaje w ten sposób bańka wątrobowo-trzustkowa Vatera (ampulla hepatopancreatica) wywołująca brodawkę większą dwunastnicy (papilla duodeni major). Bańka posiada ponadto własny zwieracz (m. sphincter ampullae hepatopancreaticae) zwany zwieraczem Odiego. Z kolei powyżej fałdu podłużnego występuje brodawka mniejsza dwunastnicy (papilla duodeni minor), którędy uchodzi przewód dodatkowy trzustki (ductus pancreaticus accessorius). Cześć zstępująca przechodzi zgięciem dwunastniczym dolnym (flexura duodeni inferior) w cześć poziomą. Cześć pozioma lub dolna (pars horizontalis s. inferior) biegnie poprzecznie przed kręgosłupem i przechodzi i część wstępującą. Ta z kolei (pars ascendens) biegnie po lewej stronie kręgosłupa do wysokości L2, posiadając z tyłu ż. główną dolna (v. cava inferior) i część brzuszną aorty (pars abdominalis aortae), a z przodu korzeń krezki jelita cienkiego (radix mesostenii) i krzyżując się z t. krezkowa górną (a. mesenterica superior). Cześć wstępująca przechodzi zgięciem dwunastniczo-czczym (flexura duodenojejunalis) w jelito czcze (jejunum).