Układ autonomiczny

Układ  autonomiczny.

1.      Charakterystyka  ogólna

2.      Podział autonomicznego układu nerwowego.

3.      Część  ośrodkowa  układu  sympatycznego  i  parasympatycznego

4.      Część  obwodowa  układu  sympatycznego

5.      Część  obwodowa  układu  parasympatycznego

6.      Wielkie  sploty  autonomiczne.

Ad 1.

Układ autonomiczny zawiaduje czynnościami,  wraz  z  układami: dokrewnym  i  limbicznym  odpowiada  za  homeostazę.  Czynnościowo  dzieli  się  na  układ  sympatyczny  i  parasympatyczny,  które  wykazują  antagonistyczne  działanie.

Układ  sympatyczny  odpowiada  za  aktywizację  ustroju,  jest  układem  walki,  ucieczki  i  agresji, współdziała  z  rdzeniem  nadnerczy. 

Pobudzenie układu sympatycznego powoduje: 

-         wydzielanie  potu; 

-         rozszerzenie  źrenic; 

-         rozszerzenie  drzewa  oskrzelowo – płucnego;

-         wzmożenie  akcji  serca; 

-         zwolnienie  perystaltyki  jelit  i  obkurczenie  zwieraczy  wew. odbytu, cewki  moczowej; 

-         ejakulację; 

-         hamowanie  procesu  trawienia; 

-         zwężenie  naczyń  trzewnych; 

-         poszerzenie  naczyń  wieńcowych i naczyń kończyn.

Pobudzenie  układu  parasympatycznego powoduje: 

-         zwężenie  źrenic; 

-         pobudzenie  wszystkich   gruczołów  wydzielania  z  wyjątkiem  potowych;

-         zwężenie  drzewa  oskrzelowo – płucnego,  zwolnienie  akcji  serca;

-         pobudzenie  perystaltyki  jelit i trawienia; 

-         rozkurczenie  zwieraczy  wew. cewki  moczowej, odbytu; 

-         erekcję; 

-         poszerzenie  naczyń  trzewnych;

-         zwężenie  naczyń  kończyn.

Ad 2.  Ad 3.  Ad 4.  Ad 5.

W  obrębie  tułowia  część  obwodowa  układu  sympatycznego  i  parasympatycznego  tworzy  4  wielkie  sploty  autonomiczne. (terenowe  ośrodki  władzy  autonomicznej).

                                              

część sympatyczna                                                                                               część parasympatyczna

 

                                   cz. ośrodkowa                                cz. ośrodkowa

                                   jądro przednio - boczne

                                               ( C₈ – L₂₍₃₎)

cz. obwodowa                                                         cz. czaszkowa                                 cz. krzyżowa

gałąź łącząca biała                                                     j. dodatkowe n. III                  jądro przednio - boczne

zwoje pnia współczulnego i                                       j. ślinowe górne n. VII                             (S₁ – S₅)

ich gałęzie (4):                                                           j. ślinowe dolne n. IX

- gałąź łącząca szare                                                  j. grzbietowe n. X                                          

- gałęzie naczyniowa

- gałęzie nerwy trzewne

- gałęzie trzewne

                                                                                                         

cz. obwodowa

zwoje współczulne                                                      włókna parasympatyczne nn. III; VII; IX oraz                        

przedkręgowe                                                             n. X    

zwoje głowy: rzęskowy; skrzydłowo – podniebienny;

                                                                                  uszny; przyżuchwowy

                                                                                  nn. trzewne, miednicze zwoje przywspółczulne

przedkręgowe

4 przedkręgowe sploty autonomiczne:

-          sercowy

-          trzewny

-          międzykrezkowy

-          podbrzuszny dolny                                                                                                  

Ad 6.

a.      splot  sercowy:  zwany  „mózgiem  klatki  piersiowej”;

b.      splot  trzewny – słoneczny:  „mózg  brzucha”;

c.      splot  międzykrezkowy i splot  podbrzuszny  dolny: „mózg  miednicy”.

ad a. 

Splot  sercowy  zaopatruje  wszystkie  narządy  klatki  piersiowej,  zasilają  go  włókna  sympatyczne  w  postaci  nn. trzewnych: 

-         sercowego szyjnego – górnego, środkowego, dolnego; 

-         4 – 6  nerwów  trzewnych  piersiowych.

część  parasympatyczną  tworzą  gałęzie  sercowe  n. X. 

Nn. strony  prawej  dochodzą  do  części  głębokiej (tylnej),  a  nerwy  strony  lewej  do  strony powierzchniowej (przód). Splot  sercowy  oplata  siatką,  naczynia  wieńcowe  przez  co  zaopatruje  serce,  przeskakuje  na  pień  płucny  przez  co  zasila  płuca  oraz  na  aorcie  tworzy  splot  aortowy.

Nn. sympatyczne  to nn. przyspieszające   akcję  serca:  nervi accleratores et nervi retardantes cordis, nn. parasympatyczne to nn. spowalniające akcję serca (n. błędne) nervi retandantes cordis.   

ad b.

Powstanie  splotów  autonomicznych  brzucha  i  miednicy  jest  uwarunkowane  głównie  koncentracją  naczyń  tętniczych,  które  rozprowadzają  włókna  sympatyczne.

Splot  trzewny  tworzą: 

-         sympatyczne  nn. trzewne – większy; mniejszy i najniższy, które „ przywędrowały”  ze  zwojów  piersiowych  (6 – 10 Th); 

-         nn. trzewne  lędźwiowe;

-         część  parasympatyczną  stanowi n. X. 

Splot  trzewny  obejmuje:

-         tętnice  przeponowe  dolne; 

-         nadnerczowe  środkowe; 

-         nerkowe; 

-         gonadalne; 

-         pień  trzewny;

-         tętnicę krezkową górną. 

(na  tych  tętnicach  jest  doprowadzany  do  poszczególnych  narządów) 

Splot  trzewny  zaopatruje  zatem: 

-         wątrobę; 

-         trzustkę; 

-         śledzionę; 

-         żołądek; 

-         cewa  jelitowa  aż  do  ⅔  okrężnicy  poprzecznej;

-         nerki; 

-         nadnercza; 

-         gonady. 

ad c.

Splot  międzykrezkowy  obejmuje  tylko  tętnicę  czołową  dolną. Otrzymuje  on  włókna  sympatyczne  z  nn. lędźwiowych,  a  włókna  parasympatyczne  z  nn. miedniczych (jądro  pośrednio – przyśrodkowe). 

Zaopatruje on: 

-         ⅓  poprzecznicy; 

-         okrężnicę  zstępującą  i  esowatą;

-         bańkę  odbytnicy.

ad d.

Splot  podbrzuszny  dolny  obejmuje  tętnicę  biodrową  wewnętrzną  i  zaopatruje  wszystkie  narządy  miednicy  z  wyjątkiem  gonad  i  bańki  odbytnicy.

N. X  zasila  zatem  parasympatycznie  dwa  sploty:  sercowy  i  trzewny,  a  nn. trzewne  miedniczne  również  dwa  sploty:  międzykrezkowy  i  podbrzuszny  dolny.